آپاندیسِ قلم (APPENDIX ITEM)

موانع حضور راه‌های جذب جوانان در مسجد

راسخون : جوانان به عنوان سرمایه های یك ملت باید همواره در كانون توجه برنامه ریزی ها و سیاست‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار گیرند و در این بین مكان و پایگاهی مناسب تر از مسجد برای سوق دادن نسل جوان به سمت معارف دینی و معنوی وجود ندارد.

هدایت و تربیت صحیح جوانان و به كارگیری نیروها و استعدادهای آنان در پیش رفت آینده كشور بسیار موثر است از این رو با توجه به تلاش‌های دشمن برای فاصله گرفتن جوانان از هویت فرهنگی و مذهبی، بررسی راه‌های گسترش و موانع دین داری و دین باوری در بین جوانان اهمیت ویژه‌ای دارد.
* موانع حضور جوانان در مسجد
بحران هویت دینی را باید یكی از موانع حضور جوانان و نوجوانان در مساجد دانست، بحران هویت از سال‌های نوجوانی آغاز می‌شود و بخشی از سال‌های آغازین جوانی را نیز در بر می‌گیرد.
بحران هویت، واژه‌ای است كه برای توصیف ناتوانی نوجوان در پذیرش نقشی كه جامعه از او انتظار دارد به كار می‌رود و سبب مشغولیت بی هدف، هیجان‌های جانشین و ایجاد شخصیت منفعل در جوان می‌شود.
افراد شخصیت‌های گوناگونی دارند كه هویت دینی، یكی از آنهاست. هر انسانی به هویت دینی نیاز دارد؛ چون گرایش به پرستش از نیازهای فطری اوست. به این معنا كه فرد، مستقل از هرگونه یادگیری، در درونش تمایل به عبادت و بندگی خدا را احساس می‌كند. تجلی چنین احساس و تمایلی در رفتار دینی ‌آشكار می‌شود و هویت دینی، رابطه میان آدمی و دین را تبیین می‌كند كه پیامد تدوین آن، احساس تعهد در قبال ارزش‌ها و باورهای آن مكتب است.
با توجه به آنچه هویت دینی در اختیار نسل جوان قرار می‌دهد،اختلال و آشفتگی در آن سبب ضعف دین داری در میان جوانان می شود؛ زیرا تعهد و مسوولیت پذیری فرد را در قبال گزاره‌های دینی كاهش می‌دهد و این گونه ضمانت اجرایی احكام دینی كاهش می‌یابد.
اختلال در هویت دینی، سبب می‌شود فرد نه بتواند ارزش‌های دینی گذشته خود را ارزیابی كند و نه صاحب ارزش‌هایی شود كه به كمك آنها بتواند آزادانه برای آینده طرح ریزی كند.
مسجد از مهم‌ ترین مفاهیم و موضوعات دینی است كه بحران هویت دینی جوان، سبب پایین آمدن اعتقاد به آن و ضعف گرایش به حضور در جمع نمازگزاران می‌شود.
* تهاجم فرهنگی
تهاجم فرهنگی از دیگر موانع حضور جوانان در مساجد است، در تهاجم فرهنگی پایگاه‌های دینی همچون مسجدها مورد حمله قرار می‌گیرند. دشمن به این شیوه می‌كوشد فرهنگ ضد ارزشی غرب را در میان جوانان گسترش دهد و آنان را نسبت به مفاهیم و احكام دینی بی عقیده كند.
فساد اخلاقی، قرار دادن جایگزینی برای امور عبادی كه با روحیات و غرایز جوانی نیز تناسب دارد، همچون نوار و سی‌دی‌های مبتذل و برنامه‌های ماهواره‌ای، ترویج الگوهای غربی، تضعیف باورهای دینی، تخریب و ترور شخصیت‌های خودی، دور كردن مردم از هویت ملی ـ اسلامی و ترویج فرقه‌های ساختگی بخشی از این موانع است.
مسجد پایگاهی است كه در راه مبارزه با تهاجم فرهنگی بسیار موثر است بنابراین، در صورتی كه در این جدال نابرابر فرهنگی، مسجد جوانان را جذب كند، قدم بلندی در راه مبارزه با تهاجم فرهنگی برداشته شده است.
* روحیات و خواسته‌های جوانان و مسجد
جوانان، روحیات و خواسته‌هایی دارند كه از ویژگی‌های دوران جوانی است و مسجد می‌تواند با برنامه‌های گوناگون و پرشور و هیجان انگیز، جوانان را به سوی فطرت پاكشان بكشاند. به همین دلیل، جوانان در برخی مراسم دینی كه شور و هیجان بیشتری دارد حضور چشمگیری دارند.
مراسم سینه زنی، زنجیر زنی و دسته‌های عزاداری، این ویژگی‌ها را دارند بنابراین، حضور جوانان در آن مراسم بیشتر به چشم می‌خورد.
البته این به معنای اختلاف ذاتی مسجد با همه روحیات و خواسته‌های جوان نیست، بلكه به این معناست كه جوان به جهت روح بی آلایشش، گرایش به عبادت و ارضای قوه پرستش دارد و از سوی دیگر به جهت انرژی و پتانسیل جسمی فراوان خواهان تحرك و جنب و جوش است كه باید از این ناحیه نیز سیراب شود. بنابراین، وجود برنامه‌های كسل كننده كه حس كنجكاوی و تنوع خواهی جوان را سیراب نكند، می‌تواند به دوری وی از مسجد بینجامد.
* راه‌های جذب جوانان
عوامل بسیاری در رونق و شكوفایی مساجد و جذب جوانان به سمت این پایگاه دینی دخیل است كه از جمله آنها می توان به حضور امام جماعت اشاره كرد.
امام جماعت، مهم ترین عضو مدیریتی مسجد است كه می‌تواند با برنامه‌ ریزی و عملكرد درست، زمینه مناسبی را برای پیش برد عوامل حضور مردم در مسجد، فراهم كند.
درباره حضور جوانان در مسجد نیز عملكرد امام جماعت، شخصیت امام جماعت و چگونگی برخورد او با جوانان، در ایجاد و چگونگی نگرش جوانان نسبت به دین و مسجد بسیار موثر است.
امام جماعت پیش از اینكه درباره جلب جوانان به مسجد و برقراری ارتباط با وی اقدام كند، باید طور كامل از نیازها و روحیات، ارزش‌ها، خواسته‌ها، سلیقه‌ها، توانمندی‌ها و آسیب‌هایی كه جوان را تهدید می كند و راه‌های رویارویی با آن آگاه باشد.
در این صورت می‌تواند فعالیت‌ها و برخوردهای خود را با جوانان به شكلی تنظیم كند كه علاوه بر رفع نیازهایشان، آنان را به مسجد بكشاند. در غیر این صورت، امید زیادی برای موفقیت امام جماعت در جذب جوانان به مسجد وجود ندارد.
* خانواده و دوستان
خانواده و دوستان از مهم ترین عوامل تشكیل دهنده شخصیت افراد هستند كه در شكل گیری اندیشه تربیتی، سیاسی، تحصیلی و دینی فرد موثر خواهند بود. اگر اعضای خانواده بویژه پدر و مادر خود به مسجد بروند یا به رفت و آمد فرزندشان به مسجد توجه كنند یا اینكه فضای خانه به طور كلی با آموزش‌ها و مفاهیم دینی آشنا باشد، می‌توان انتظار داشت جوانان با مسجد، میانه خوبی داشته باشد.
* امكانات و فعالیت‌های مسجد
در بحث بررسی نقاط ضعف و قوت مسجدها، به اهمیت گستردگی فعالیت‌های مسجد و امكانات آن اشاره شد. با توجه به ابزارها و شیوه‌های نوین فرهنگی، امروزه مساجد بدون امكانات و فعالیت‌های گوناگون و حساب شده نمی‌توانند با دیگر مراكز و ابزار به ظاهر فرهنگی رقابت كنند.
با توجه به روحیات و فضای فرهنگی جامعه، مسجد برای جذب جوانان، باید دست كم در دو زمینه فعالیت داشته باشد: امكانات فرهنگی و امكانات ورزشی.
مسجد برای جذب جوانان، باید فعالیت‌های گوناگونی انجام دهد تا هر گروه از جوانان را با یك شیوه به سوی خود بكشاند كه از جمله آنها می توان به برگزاری مسابقه‌ها، سفرهای زیارتی و سیاحتی، كلاس‌های آموزشی، بها دادن به جوانان، عضویت در هیات امنا، واگذار كردن فعالیت‌های مسجد به جوانان، انجام تبلیغات دینی، نظافت و تزیین مسجد، بیان مباحث مورد نیاز جوانان در مسجد، اشاره كرد.