نگاهی کوتاه به کتابخانه های تخصصی قم
نگاهی کوتاه به کتابخانه های تخصصی قم
مصطفی سلیمانی
** اشاره:
تخصص گرایی و عمیق شدن در یک موضوع، از ویژگی های کتابخانه تخصصی است که به مفهوم امروزی یک پدیده رو به رشد می باشد که پس از انقلاب صنعتی، در اروپا شکل گرفته است.
شهر قم نمونه ممتازی از نظام دینی و مذهبی مردم شیعه ایران است و یكی از مراكز آموزش آن به شمار میآید. همچنین این استان یكی از مراكز مهم آموزشی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی كشور محسوب میشود و مدارس علمی و دانشكده های مختلف آن به كتابخانه های بزرگ و تخصصی به ویژه در حوزه دینی تجهیز شده اند.
** تعریف و جایگاه کتابخانه تخصصی:
کتابخانه ها بر اساس هدف، مجموعه و مراجعه کننده انواع مختلفی دارد که یکی از آنها کتابخانه تخصص(special library) نامیده می شود. طبق تعریف جان کاتن دانا[John cotton dana] در سال ۱۹۱۰ کتابخانه تخصصی مجموعه هایی خاص از کتب، گزارشات و دیگر مواد اطلاعاتی چاپی هستند که تفاوت زیادی در ویژگی و شیوه استفاده آنها وجود دارد، هیچ تعریف مناسب و کاملی نمی تواند به طور طولانی همه آنها(مواد اطلاعاتی) را در بر بگیرد.
در سال ۱۹۴۹ رانگاناتان[Ranganathan] میگوید: تخصص گرایی و عمیق شدن در یک موضوع، ویژگی است که کتابخانه ای را متمایز از دیگر کتابخانه ها کرده و کتابخانه تخصصی نامیده می شود.
در سال ۱۹۵۲ شرا[Shera] عقیده دارد، هر مجموعهای از مواد اطلاعاتی که برای رفع نیازهای اطلاعاتی گروه مشخص از استفاده کنندگان در کتابخانهای جمعآوری شده باشد کتابخانه تخصصی نام دارد.
تعریف دانشنامه کتابداری و اطلاعرسانی: “واحدی است از یک سازمان که هدف آن فراهم ساختن اطلاعات خاص برای پیشرفت کار سازمان یا برای گروه محدودی است وظیفه این کتابخانهها عبارتند از بررسی و ارزیابی نشریات جاری، ارزشیابی تحقیقات انجام شده و فعالیتهای مقامات مخصوص، سازمان دادن اطلاعات چاپی و غیرچاپی مربوطه، جمع کردن نشریات و اطلاعات از داخل و خارج کتابخانه و انتشار این اطلاعات که اغلب به صورت چکیده، یادداشت و یا فهرست مندرجات نشریات و غیره است.[سلطانی، پوری و فرودین راستین، دانشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، ص ۳۳۴]
تعاریف گوناگونی از زمان تاسیس انجمن کتابخانه تخصصی(۱۹۰۹) تا کنون برای کتابخانه تخصصی ارائه شده است، و در هر زمان به جنبه ای خاص از کتابخانه تخصصی توجه شده است. زمانی موضوع خاص گردآوری شده، مبنای تعریف قرارگرفته است و زمانی دیگر نیز کتابدار متخصص یا استفاده کننده خاص و یا خدمات تخصصی ارائه شده توسط این نوع کتابخانه ها، نقطه تاکید بوده است. در هر صورت تعریف کتابخانه تخصصی شامل مجموعه ای خاص میشود که بر روی موضوعی خاص تمرکز دارد.
نویسنده: مصطفی
سلیمانی
(APPENDIX ITEM)